Onlangs kondigde het kabinet aan dat er tijdelijke grenscontroles gaan plaatsvinden bij de Nederlandse grens, met ingang van 9 december 2024. Een besluit dat niet alleen voor onrust zorgt bij reizigers die vaak rondom het grensgebied te vinden zijn. Ook binnen de logistieke sector zijn er veel vragen over de impact van deze grenscontroles. Begrijpelijk, want deze controles maken het risico op vertragingen en daarmee economische tegenslagen groot. Wat houden de grenscontroles precies in en hoe kunnen ze de logistieke sector gaan beïnvloeden? Hier vindt u de antwoorden.
Waarom komen er grenscontroles?
Nederland maakt deel uit van het Schengengebied en heeft daardoor al tientallen jaren weinig te maken met grenscontroles. Verkeer mag vrijuit van het ene naar het andere land binnen dit gebied reizen. Wel werden er altijd nog steekproefsgewijze controles uitgevoerd. Het kabinet heeft nu aangekondigd dat die controles aanzienlijk opgehoogd gaan worden. Dit in verband met immigratieoverlast. Het doel is om mensensmokkel en illegale immigratie tegen te gaan met behulp van deze maatregel.
De invoering van deze tijdelijke grenscontroles is in overeenkomst met de Schengengrenscode. Hier staat aangegeven dat er open grenzen zijn binnen het Schengengebied, maar dat landen de mogelijkheid hebben om tijdelijke grenscontroles in te voeren. Dat mag alleen om de openbare orde en nationale veiligheid te waarborgen. De instroom van immigranten is voor de overheid dus zwaarwegend genoeg om gebruik te maken van deze uitzondering binnen de Schengencode.
Wat houden de grenscontroles in?
Het huidige plan van het kabinet is om gedurende een half jaar meer grenscontroles uit te voeren. Deze periode loopt van 9 december 2024 tot 8 juni 2025. De controles worden uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee. Zij zullen de verschillende binnenlandse grensovergangen van Nederland in de gaten houden. Dat betekent dat ze kijken naar de wegen die België en Duitsland met Nederland verbinden. Ook internationale treinen worden regelmatiger gecontroleerd en er wordt selectief gecontroleerd bij internationale vluchten die vanuit een ander Schengenland komen. Hierbij worden vooral risicovluchten in de gaten gehouden.
Er kan niet exact gesteld worden waar en wanneer er precies controles plaats gaan vinden. Het is niet de bedoeling dat ieder voertuig dat de grens passeert door de Koninklijke Marechaussee gecontroleerd moet worden. Dat is niet werkbaar en zou voor te grote opstoppingen zorgen. Het gaat dus om steekproeven, maar met een dergelijke omvang dat aanzienlijk meer reizigers en bedrijven met controles te maken gaan krijgen.
Neem een geldig reisdocument mee
Wanneer een chauffeur bij de grens gecontroleerd wordt, is hij verplicht om een geldig reisdocument te overhandigen. Een paspoort of identiteitsbewijs is dus verplicht. Een rijbewijs is niet voldoende. Daarom moeten bedrijven er zeker van zijn dat hun werknemers de juiste documenten meenemen wanneer zij de grens over gaan. Nog een administratieve en logistieke uitdaging waar ondernemers rekening mee moeten houden.
Vertragingen op de weg
De grenscontroles zullen vooral op de weg voor meer vertraging zorgen. De Koninklijke Marechaussee zal waarschijnlijk met fuiken gaan werken, waar chauffeurs vervolgens doorheen geleid worden. Hier worden steekproefsgewijze controles gehouden, waarbij chauffeurs bijvoorbeeld hun paspoort moeten overhandigen. Om de veiligheid van de controledienst te garanderen, zal er ook een snelheidsbeperking gelden in de buurt van deze grenscontroles. Hierdoor is de verwachting dat er opstoppingen en files zullen ontstaan op plekken waar controles worden uitgevoerd.
Geleidelijk opgebouwd
De nieuwe maatregel is onlangs aangekondigd. Dat betekent dat de Koninklijke Marechaussee plotseling concrete plannen moet maken om deze grenscontroles te realiseren. Omdat zij geen extra budget krijgen van de overheid, zullen ze dat met hun vaste personeel en bezetting moeten doen. Dat personeel moet mogelijk ook nog getraind worden voor de grenscontroles. Daardoor is de verwachting dat de grenscontroles geleidelijk worden opgebouwd. In de eerste periode komt u misschien nog weinig controleposten tegen, terwijl u gaandeweg steeds vaker uw papieren moet overhandigen bij het passeren van de grens.
Overlastvermindering voor de transportsector
Voor particuliere reizigers zorgen de extra grenscontroles al voor overlast, maar binnen de transportsector kan deze nieuwe maatregel voor veel problemen zorgen. De controles zorgen voor veel tijdverlies. Chauffeurs raken vertraagd, bereiken mogelijk hun bestemming niet op tijd en kunnen hun klanten daarom niet goed bedienen. Ook het missen van aansluitingen, bijvoorbeeld bij de Rotterdamse haven, is groot. Dat kost niet alleen tijd, maar vooral veel geld. Daarom zijn er grote zorgen binnen de transportsector.
De rijksoverheid heeft al aangegeven dat zij de overlast voor economisch verkeer zoveel mogelijk willen beperken. Hoe ze dat willen doen, is nog niet bekend. TLN, de belangenbehartiger van de transportsector, heeft al opgeroepen om een voorrangsregeling te treffen voor vrachtverkeer. Wanneer vrachtwagens voorrang kunnen krijgen op het gebruikelijke verkeer, maakt dat de doorstroom beter en zijn de economische gevolgen aanzienlijk kleiner.
Onzekere toekomst
De invoering van de tijdelijke grenscontroles heeft direct impact op de transportwereld. Dat zal dan ook meteen voelbaar zijn, vooral op het gebied van planning en tijdmanagement. De logistieke sector vreest dat deze tijdelijke grenscontroles het begin van het einde zijn voor de open grenzen binnen Europa. Zo heeft Duitsland ook al extra grenscontroles ingevoerd. Een zorgwekkende ontwikkeling, want deze wijzigingen bij de grenzen maken het lastig om een duurzaam bedrijfsplan te creëren voor bedrijven in de transportsector. Er is nog niets zeker, wat alleen maar voor meer zorgen en onrust bij ondernemers zorgt.